امام عسکری در ماه ربیع الاول سال 232 هجری متولد شد. او معاصر با حکومت سه نفر از حاکمان بنی عباس؛ یعنی معتز، مهتدی و معتمد بوده است. معتمد عباسی تعصّب و کینه ی خاصی نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) داشت. از جمله کارهای او این بود که بعد از شهادت امام عسکری دستور داد خانه ی حضرت را تفتیش کرده، تا از وجود فرزند حضرت آگاه شود، و این به جهت سعایتی بود که جعفر به دستگاه حاکم کرده بود.

داوود بن اسود می گوید: امام عسکری عصایی به من داد و فرمود: این را به عَمری برسان. در بین راه عصا شکست، ناگهان مشاهده کردم که در میان آن نامه ای است. خدمت امام که رسیدم، جریان را بازگو کردم. حضرت فرمود: «هرگاه مشاهده کردی که کسی ما را دشنام می دهد، تو به دنبال مأموریتی که فرستاده شدی برو، و مبادا درصدد پاسخ او برآیی یا خودت را به او معرفی کنی، زیرا ما در بد شهری قرار داریم، تو به راه خودت ادامه بده، زیرا اخبار و احوال تو به ما می رسد، این را به خوبی بدان.»

و حتی مشاهده می کنیم که امام به اصحاب خود دستور می دهد تا هیچ کس به او سلام نکند و با دست به او اشاره ننماید؛ زیرا در غیر این صورت جانش در امان نخواهد بود.

حضرت برای ملاقات با شیعیان خود مکانی را معین می کرد و فرمود: «در فلان مکان و فلان خانه، شب هنگام مراجعه کنید که مرا در آنجا خواهید یافت.»

محمّد بن عبدالعزیز بلخی می گوید: صبح هنگامی در خیابانِ گوسفند فروشان، نشسته بودم که ناگهان مشاهده کردم امام عسکری از منزل خود خارج شده و به سوی خانه ی عمومی می رود. در دلم گفتم: اگر فریاد زنم که این مرد، حجّت خداست، بر شما باد که او را بشناسید، مرا خواهند کشت؟ هنگامی که حضرت به من نزدیک شد، با انگشت سبّابه ی خود بر دهان خود اشاره فرمود که ساکت باش!. همان شب حضرت را ملاقات کردم، فرمود: «یا باید کتمان کنی و یا اینکه به قتل خواهی رسید. بر خودت از خدا بترس.»

به همین جهت است که مرحوم مقدس اردبیلی می فرماید: «هرگاه حدیثی از «رجل» نقل شد، مقصود امام حسن عسکری است».

این قضایا وضعیت بس دشوار سیاسی عصر امام عسکری و زمان ولادت امام زمان را می رساند. و به همین دلیل است که ولادت آن حضرت در اختتفای تام صورت پذیرفت.

در این بین، امام عسکری دو وظیفه را دنبال می کرده است: یکی اینکه حضرت درصدد اثبات ولادت و وجود فرزندش بوده است و دیگر اینکه طوری باید فرزندش را معرفی کند که جانش در خطر نیفتد.

منابع:بحارالانوار، ج 50، صص 269 و283 و 289 و304 ، ح 6/ جامع الرواة، ج 2، ص 462