جام‌جهانی در قاره سیاه

فیفا برای برگزاری جام جهانی در قاره سیاه رکورد زد
استقبال از جام‌جهانی با یک میلیارد یورو
بهروز صمدبیگی- سپ بلاتر، رییس فدراسیون بین‌المللی فوتبال اصرار زیادی داشت تا این بار آفریقای جنوبی میزبان باشد، کشوری از قاره سیاه؛ اما تردیدها از همان روز اول تا به امروز ادامه دارد. جدا از مسائل نگران‌کننده امنیتی آیا کشوری با اقتصاد نه چندان قوی می‌تواند میزبان شایسته‌ای برای مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان باشد؟
این تردیدها چندان هم بیراه نیست؛ چرا که مسوولان برگزاری رقابت‌ها علنا اعلام کرده‌اند، برای انجام آخرین کارهای آماده‌سازی چشم به راه کمک‌های درخور توجه فدراسیون جهانی فوتبال هستند. پس فدراسیون جهانی فوتبال باز هم باید دست به جیب شود. فیفای ثروتمند و متمول دوباره باید به مجریان آفریقایی نمایش جام جهانی برای چندمین بار مساعده بدهد. یکصد میلیون دلار دیگر با این تبصره در اختیار سازمان‌دهندگان جام جهانی قرار گرفت که دیگر از کمک مالی خبری در کار نخواهد بود. جشن جهانی فوتبال با زیاده‌روی‌ها در هزینه‌های مجموعه جام جهانی در آفریقای جنوبی به نظر کاری بیهوده می‌رسد. اکنون این کشور زیر بار بدهی‌ها و تعهدهای مالی به خود می‌لرزد و فدراسیون جهانی فوتبال نیز نگران ترازهای مالی حساب‌هایش است.
فدراسیون جهانی فوتبال در مقایسه با رقابت‌های چهار سال پیش در آلمان ‌700 میلیون یورو بیشتر درآمد خواهد داشت؛ یعنی ‌8/2 میلیارد یورو. پس شاید هزینه‌های بیشتر برای جام جهانی در آفریقا دست کم برای فیفا چندان هم دردسرساز نباشد و این فدراسیون بتواند از پس هزینه‌هایش بربیاید. هزینه‌های چهار سال پیش برای فیفا ‌630 میلیون یورو بود. این بار اما، این هزینه‌ها به ‌880 میلیون یورو رسیده است. با اختصاص صد میلیون دلار دیگر رقم هزینه‌ها به سقف یک میلیارد یورو می‌رسد.
از طرفی کمیته سازماندهی جام جهانی در آفریقای جنوبی ‌423 میلیون دلار (‌336 میلیون یورو) خرج کرده است؛ برای دستمزدها، جابه‌جایی‌ها و کارهای موقت. فیفا با پرداخت ‌220 میلیون دلار به صورت مستقیم موافقت کرده بود. ‌203 میلیون دلار دیگر هم قرار بود از راه فروش بلیت ‌64 مسابقه تامین بشود. از آنجایی که این معامله به خاطر فروش ارزان بخش زیادی از بلیت‌های باقیمانده کمتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد، سودآور بوده است و هنوز هم درخواست‌های تازه‌ای از راه می‌رسند. فیفا در جام جهانی ‌2006 آلمان در کنار واگذاری درآمدهای مرتبط به فروش بلیت رقابت‌ها وظیفه داشت ‌170 میلیون یورو به کمیته آلمانی میزبانی جام جهانی کمک کند. این کمیته توانست ‌49 میلیون یورو از این رقم را به فدراسیون جهانی بازپرداخت کند. جام جهانی با بودجه‌ای ‌430 میلیون یورویی و کمک مالی ‌155 میلیون یورویی از محل درآمدهای مالیاتی برای برگزارکنندگانش به تجارتی سودآور بدل شد. از این گذشته برنامه‌های مبارزه با ایدز هم در این برنامه سهم داشتند. در مقابل در آفریقای جنوبی هیچ سودی در کار نخواهد بود. این دست کم ادعایی است که جروم والکه، دبیرکل فیفا آن را مطرح کرده است.
سپ بلاتر، رییس فدراسیون جهانی فوتبال البته دلیل زیادی برای ناراحتی ندارد. او حتی پیش از اعطای میزبانی به آفریقای جنوبی در سال ‌2004 می‌توانست مطمئن باشد که دادوستد او از محل برگزاری نخستین نمایش جهانی فوتبال در آفریقا پیش از برگزاری‌اش در آلمان ثروتمند سود به دنبال خواهد داشت. او به خاطر قراردادهای حق پخش تلویزیونی و اسپانسرها این نتیجه‌گیری پیش خود را داشت. تنها اروپا برای پخش این رقابت‌ها مجبور بود، یک میلیارد یورو بپردازد؛ یعنی درست دو برابر رقمی که برای جام جهانی ‌2006 پرداخت کرده بود.
از این گذشته فیفا برای تمامی موارد ضروری صندوق ذخیره ویژه‌ای را در نظر گرفت که از موجودی قابل توجهی نیز برخوردار بود. صندوق ذخیره‌ای با موجودی ‌880 میلیون یورو در پایان سال ‌2009.
هر دو بودجه‌ای که دولت آفریقای جنوبی پرداختش را به عهده گرفته بود، کاملا از برآوردها تجاوز کرده‌اند. حتی برنامه پرداخت‌ها برای ساخت ورزشگاه‌ها که تا ‌4 میلیارد یورو رشد داشتند نیز ثابت نخواهد بود. کارشناسان فیفا برآورد می‌کنند هزینه‌های ساخت و نوسازی ده ورزشگاه محل برگزاری جام جهانی نسبت به برآوردهای اولیه ‌2 میلیارد یورو افزایش خواهد داشت. این به معنای انحراف ‌88 درصدی از رقم اولیه هزینه‌ها است. این چیزی است که بخش سرمایه‌گذاری بانک سوئیسی UBS در بررسی‌هایش مربوط به آغاز سال نو آن را ارزیابی کرده بود. فیفا برای این تحول به دنبال شریک برای این موضوع است و بدون توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی آفریقا شرایط بسیار متوقعانه‌اش را برای وسعت و تجهیز ورزشگاه‌ها عملی کرد. به عنوان مثال همین کار در کاپشتاد به این منجر شد که به جای گسترش مقرون به صرفه ورزشگاه موجود، در ازای ‌420 میلیون یورو ورزشگاهی جدیدساخته شود که ساختش ‌166 درصد افزایش هزینه را در پی داشت. ورزشگاهی برای زیباترین تصاویر از جام جهانی و البته برای بزرگ‌ترین مشکل‌ها. همانند بیشتر شهرهای دیگر استفاده جانبی از این ورزشگاه در نظر گرفته شده است.
اما این موضوع برای تمام بودجه‌ای که صرف شد، صادق نیست. تمام ‌18 میلیارد یورویی که دولت آفریقای جنوبی برای بهبود زیرساخت‌ها در حمل و نقل عمومی، هزینه کرد، برای آینده خوب و موثر است. مدارک UBS نشان می‌دهند که از سال ‌2006 ، ‌330 هزار شغل جدید ایجاد شده است و آمار پروژه‌های داخلی در سه سال اخیر ‌5/0 تا ‌2/2 درصد افزایش داشته‌اند. پروژه‌هایی که فواید خود را دارند البته در کنار بدهی‌های عظیم‌شان آن هم در دوران بحران اقتصادی جهانی که در آفریقا به از دست رفتن یک میلیون فرصت کاری تمام شد.
مطالب بیشتر را در صفحات  بازار دیجیتال (25) و ورزش (30) بخوانید.
یک زن آفریقای جنوبی در حال فروش پرچم کشورهای حاضر در جام جهانی/ عکس: AFP