اقتصاد جام جهانی فوتبال

با نگاهی ویژه به آفریقای جنوبی
مجید روئین پرویزی
جام جهانی فوتبال شروع شده و این روزها بازار درآوردن شماره‌های مخصوص و ویژه‌نامه به مناسبت این بازی‌ها حسابی داغ است.

از آنجا که ما، برخلاف میل قلبی‌مان، نمی‌توانیم همچون روزنامه‌های ورزشی در این جا به معرفی تیم‌های شرکت‌کننده و چاپ عکس‌های ریز و درشت از ژست‌های متنوع فوتبالیست‌های محبوب‌مان بپردازیم، یا در لابه‌لای گزارش‌های مثلا مبتنی بر واقعیات هرطور بلدیم از تیم‌های مورد علاقه‌مان دفاع کنیم، سعی کرده‌ایم به فراخور ماهیت صفحه ‌اندیشه اقتصاد، از زاویه کار خود نگاهی به این رویداد مهم داشته باشیم؛ تا یک وقت کسی فکر نکند ما فوتبال نمی‌بینیم یا خدای نکرده، به جز تصمیمات پولی از مابقی آنچه در این جهان پهناور می‌گذرد، بی‌خبریم. اکنون حاصل این تلاش در برابر شماست: نگاهی به حواشی اقتصادی جام جهانی. ابتدا مرور مختصری خواهیم داشت بر برخی ملاحظات اقتصادی مهم چند دوره‌ اخیر این جام و سپس با نگاه ریزبین‌تری به سراغ آفریقای جنوبی خواهیم رفت.

آمریکای شمالی: 1994
جام 1994 آمریکا را می‌توان به نوعی سرآغاز جام‌های جهانی مدرن دانست که همزمان در چندین شهر بزرگ و با حجم تبلیغات زیاد و پوشش رسانه‌ای گسترده برگزار می‌شد. تنها شهر لس‌آنجلس، که میزبان بازی فینال هم بود، در فاصله‌ چند ماهه‌ قبل و بعد از برگزاری این مسابقات رقمی در حدود 623 میلیون‌ دلار- به شکل مستقیم و غیرمستقیم- از محل برگزاری این جام عایدی داشت. در کالیفرنیا به طور کل بیش از 1700 فرصت شغلی پاره وقت ایجاد شد و نیویورک و سان فرانسیسکو و بوستون بر روی هم بیش از یک میلیارد‌ دلار درآمد کسب کردند. آمارها می‌گویند در سال 94 مصرف اغذیه و نوشیدنی‌ها و همین‌طور اشغال هتل‌ها در آمریکا نسبت به سال قبل از آن 15درصد رشد داشته است. درحالی که باید درنظر گرفت اکثر هتل‌ها و رستوران‌های معروف این کشور به صورت شرکتی و زنجیره‌ای فعالیت می‌کنند و این به معنای آن است که درآمد چنین افزایش فروش‌هایی در تمام مجموعه پخش می‌شود و در سال‌های بعد خود را به شکل انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید و ایجاد شعب تازه در نقاط مختلف جهان نشان می‌دهد.
علاوه بر اینها، جام 1994 مزایای غیرمستقیم بسیاری نیز برای اقتصاد آمریکا به همراه داشت. لیگ فوتبال این کشور به خاطر همین مسابقات ایجاد شد و جان گرفت و سپس خود تبدیل به منبع درآمدزایی دائمی گشت. درآمد فروش بلیت، جذب اسپانسرهای جدید از دیگر کشورهای دنیا، تبلیغات، فروش تجهیزات تازه‌ ورزشی، رونق و رشد فزاینده‌ای که در سال‌های پس از جام جهانی در فوتبال این کشور شاهد بوده‌ایم، همگی بی‌شک بدون برگزاری این تورنمنت ممکن نمی‌شدند.

آسیا: 2002
در جام جهانی 2002 چندین امکان سودآوری دیگر که تا پیش از آن دست نخورده باقی مانده بود، برای اولین بار به خدمت گرفته شد. این اولین بار بود که جام در قاره‌ای که به طور سنتی چندان فوتبال خیز نیست و آن هم به صورت مشترک میان دو کشور، برگزار می‌شد. مجموع شمار توریست‌ها و ارقام فروش بلیت این رقابت‌ها هنوز هم رکوردی در میان تمام مسابقات بزرگ ورزشی به حساب می‌آید. فیفا به هریک از دو کشور ژاپن و کره جنوبی 110 میلیون‌ دلار کمک مالی اعطا کرد و ژاپن هم با تجربه‌ عظمت جام 98 فرانسه و برای آنکه در رقابت با کره جنوبی بر سر کسب پرستیژ بین‌المللی عقب نماند، تنها برای همین مسابقات ده استادیوم پیشرفته را از اساس بنا کرد.
جام 2002 البته سویه‌ تاریکی نیز به زعم برخی از مفسران داشت. این اولین بار بود که دو کشور هریک به‌اندازه‌ یک میزبان کامل برای جام تدارک می‌دیدند (تدارکاتی که مستلزم هزینه‌های هنگفت بود) درحالی که هر یک تنها نیمی از تماشاگران و توجه رسانه‌ای و تبلیغاتی را به خود جلب می‌کردند. به اعتقاد برخی، همین امر باعث شد این جام آن طور که میزبان‌هایش انتظار داشتند، برای آنها توام با برکت و رونق اقتصادی نباشد. مطالعاتی که پس از جام انجام شد، نشان می‌داد کره جنوبی به نسبت عملکرد بهتری از ژاپن در استفاده از این فرصت داشته است. هم تاثیر اقتصادی این مسابقات بر اقتصادش بیشتر بوده و هم کارآیی بیشتری در استفاده از تشکیلات جدید‌التاسیس پس از پایان جام از خود نشان داده است. در پایان این رقابت‌ها از ده استادیوم تازه تاسیس ژاپن هشت‌تای آنها تقریبا بلا استفاده ماند که این به معنای هدر رفتن سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام شده برای ایجاد آنها است.
اروپا: 2006ادامه مطلب...